Fizjoterapia uroginekologiczna to dziedzina fizjoterapii, która zajmuje się dysfunkcjami i dolegliwościami związanymi z obszarem miednicy, dna miednicy oraz narządami miednicy mniejszej. Jest skupiona przede wszystkim na dolegliwościach i profilaktyce problemów kobiecych. Ma na celu leczenie i zapobieganie problemom dna miednicy, takim jak m.in.: nietrzymanie moczu, obniżenie i wypadanie narządów płciowych, dolegliwości bólowych obszaru miednicy, czy dysfunkcji seksualnych.
Od funkcjonowania mięśni dna miednicy zależy m.in.: prawidłowa praca narządów rozrodczych oraz układu wydalniczego. Jednak fizjoterapia uroginekologiczna to nie tylko praca z tak zwanymi mięśniami „Kegla”, ale z całym ciałem pacjentki! Chociaż faktycznie szczególną uwagę zwracamy na obszar miednicy i narządów wewnętrznych. Fizjoterapia uroginekologiczna ma szerokie zastosowanie i zalecana jest każdej kobiecie, niezależnie od wieku. Szczególnie w okresie okołoporodowym tzn. przed ciążą, w trakcie ciąży oraz po porodzie!
Czym zajmuje się fizjoterapia uroginekologiczna?
- Profilaktyką i leczeniem nietrzymania moczu oraz dysfunkcji pęcherza moczowego i cewki moczowej (np. nadmiernego parcia na pęcherz).
- Profilaktyką i leczeniem zaburzeń statyki narządu rodnego (takich, jakich wypadanie macicy lub obniżenie ścian pochwy).
- Eliminacją dolegliwości związanych z okresem ciąży.
- Przygotowaniem do porodu i do okresu po porodzie.
- Przygotowaniem do operacji ginekologicznej i rehabilitacją pooperacyjną.
- Pracą z blizną pooperacyjną/po cesarskim cięciu/nacięciu lub pęknięciu krocza.
- Pracą z rozejściem mięśnia prostego brzucha.
- Oceną oraz pomocą w powrocie do aktywności fizycznej po porodzie.
- Leczeniem bolesnego współżycia.
- Leczeniem bolesnego miesiączkowania.
- Pracą z nadmiernym napięciem mięśni dna miednicy.
- Leczeniem bólu w obrębie miednicy, krocza, warg sromowych, cewki moczowej oraz kręgosłupa.
- Leczeniem endometriozy.
- Profilaktyką dna miednicy.
Jak powinnaś przygotować się do pierwszej wizyty?
- Zaobserwuj i przygotuj szczegóły dotyczące swoich dolegliwości, chorób, przyjmowanych leków, przebytych operacji, urazów, porodów itp.
- Zwróć uwagę na nawyki dnia codziennego i nawyki w toalecie (w jakiej pozycji się wypróżniasz, czy nie przesz na dno miednicy, czy nie przyspieszasz strumienia moczu).
- Zaobserwuj, ile razy w ciągu dnia chodzisz do toalety, czy wypróżniasz się codziennie?
- Ile wody i płynów pijesz w ciągu doby?
- Jeśli jesteś w ciąży, weź ze sobą kartę ciąży i poproś lekarza o zaświadczenie o braku przeciwwskazań do fizjoterapii.
- Jeśli jesteś po ciąży i masz wypis ze szpitala oraz kartę porodu, to weź je ze sobą.
- Zabierz wygodny strój, w którym będziesz mogła swobodnie wykonać ćwiczenia, jeśli będzie taka potrzeba oraz zdjąć część odzieży.
- Jeśli chodzi o przygotowanie ciała, wystarczy podstawowa higiena. Nie musisz golić się przed wizytą!
- Przygotuj pytania, które chcesz zadać.
Jak przebiega wizyta i jakie badania przeprowadza fizjoterapeutka uroginekologiczna?
Podczas pierwszej wizyty przeprowadza się szczegółowy wywiad, który jest bardzo ważny w diagnostyce i w dalszym postępowaniu terapeutycznym. Można spodziewać się pytań dotyczących: ciąży, porodu, połogu, miesiączki, współżycia, przebytych operacji i urazów, chorób przewlekłych, przyjmowanych leków, obecności blizn, występujących dolegliwości bólowych, aktywności fizycznej oraz dotychczasowego leczenia.
Kolejnym elementem jest badanie.
Na początku sprawdza się postawę ciała, zakresy ruchomości stawów, ustawienie miednicy oraz poddaje ocenie tor oddechu, wygląd i funkcję mięśni brzucha oraz blizn, jeśli występują. Obszar miednicy bada się palpacyjnie, aby ocenić ewentualne napięcia w tym obszarze. Jeśli jest taka potrzeba, wykonuje się testy na struktury kostne i więzadłowe miednicy. Następnie w zależności od problemu oraz jeśli pacjentka wyrazi na to zgodę, wykonuje się badanie per vaginum (przez pochwę).
- Na wykonanie badania per vaginam pacjentka musi wyrazić zgodę na piśmie.
- Przed wykonaniem badania fizjoterapeutka tłumaczy, jak będzie ono wyglądać oraz co będzie podlegać ocenie.
- Badanie wykonuje się w spódniczce ginekologicznej oraz w komfortowej dla pacjentki atmosferze.
- Badanie jest bezbolesne i nieinwazyjne.
- Jeśli nastąpi taka konieczność, w każdym momencie można przerwać badanie.
Badanie per vaginam
Badanie Per Vaginam to ważne badanie diagnostyczne dla fizjoterapeuty uroginekologicznego. Jest to zupełnie inne badanie niż u ginekologa, ponieważ fizjoterapeutka zajmuje się tzw. badaniem funkcjonalnym! Techniki wewnętrzne umożliwiają najlepszą ocenę mięśni dna miednicy. Umożliwiają także dostęp do wielu ciężko dostępnych z zewnątrz struktur, które należy rozluźnić, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe lub wzmocnić, aby poprawić funkcję mięśni i narządów miednicy mniejszej.
W badaniu wewnętrznym przez pochwę ocenia się m.in:
- Położenie cewki moczowej.
- Położenie narządów miednicy mniejszej i ich ewentualne obniżenie.
- Napięcie podstawowe i elastyczność mięśni dna miednicy.
- Stan blizny po nacięciu krocza.
- Czucie
- Zachowanie dna miednicy podczas kaszlu.
- Obecność punktów bolesnych (tzw. punktów spustowych).
- Funkcje mięśni dna miednicy.
Podczas badania pacjentka wykonuje ćwiczenia mięśni dna miednicy, dzięki czemu można ocenić funkcję mięśni dna miednicy za pomocą schematu PERFECT. Ocenie tej podlegają parametry:
P (power) – siła mięśni,
E (endurance) wytrzymałość – czas utrzymania skurczu mięśni,
R (repetitions) powtarzalność – ilość wykonanych skurczy,
F (fast ) szybkość – ilość szybkich skurczy,
E (elevation) – obecność liftu MDM,
C (contraction) współpraca – obecność kompensacji innych mięśni,
T (timing) czas skurczu – obecność odruchowej aktywność mięśni np. podczas kaszlu.
Ponadto fizjoterapeutka sprawdza poprawność wykonywania ćwiczeń mięśni dna miednicy oraz uczy prawidłowej aktywacji tych mięśni! Bardzo często okazuje się, że niestety nieprawidłowo ćwiczymy mięśnie dna miednicy, tym samym szkodząc sobie, zamiast pomagać!
Jak może wyglądać terapia dna miednicy?
Po wywiadzie oraz badaniu można wyciągnąć dużo wniosków i postawić wstępną diagnozę. Fizjoterapeutka po badaniu tłumaczy, na czym należy skoncentrować się na początku terapii, aby móc rozwiązać problem i stara się nakreślić plan działania. Uczy prawidłowej aktywacji mięśni dna miednicy oraz daje zaleceniaodnośnie czynności dnia codziennego, autoterapii czy ćwiczeń do wykonywania w domu. Terapia zawsze dopasowana jest indywidualnie do pacjentki. W procesie terapii dna miednicy kluczowa jest praca własna, pomiędzy wizytami! Częstość kolejnych spotkań oraz czas potrzebny na terapię uzależniony jest od rodzaju problemu, z którym zgłasza się pacjentka oraz jej dolegliwości, a także zaangażowania pacjentki w terapię i zadania domowe. Jeżeli nadal masz jakieś wątpliwości pytania co do wizyty u fizjoterapeuty uroginekologicznego, pisz śmiało!
